Proeverij: Scandinavische bieren in Alkmaar

Daags voor de kermis was er in Alkmaar nog ‘ns ’n bierproeverij, en die woonde ik bij. Het thema, Scandinavische bieren, was voor mij reden genoeg er heen te willen, want ik houd van het reizen om bier, ook als ik daarvoor niet echt op reis raak – het proeven van andere landen en andere bierculturen is een tijdverdrijf op zich. De proeverij vond plaats bij het Koffiehuis, aan de Gedempte Nieuwesloot, daar waar gisteren de kermis al klaarstond, zwijgend en nog zonder lichtjes. Om acht uur stapte ik er binnen.

Zeglis en Scandinavië

Alkmaar veinst geen Vikingverleden en ook anderszins ligt een Scandinavisch thema in de kaasstad weinig voor de hand. Toch is er een link en die link hangt weer direct samen met brouwerij Zeglis, waarover het op dit blog al vaker is gegaan. De brouwer van Zeglis, Tim de Goede, is namelijk scandinavist, in de brede zin des woords: als taalkundige leerde hij niet alleen de talen van Denemarken, Zweden en Noorwegen, hij is ook in staat de meest buitenissige dialectverschillen tussen de Noorse bergdorpjes op te sommen, een kunstje waar ik natuurlijk niet ongevoelig voor ben. Tim reisde veel in de verschillende Scandinavische landen en is ook meer dan vertrouwd met de bieren daar. Het was dan ook vanzelfsprekend dat deze Alkmaarse brouwer de avond zou leiden, al was het maar om passende nazorg te kunnen bieden aan proevers die struikelden over de namen van de bieren.

Onbekend Scandinavisch bier

scandinavisch-bier-traditieScandinavisch bier is in Nederland redelijk verkrijgbaar. Het Deense Mikkeller is haast net zo klassiek als De Molen, Struise of Flying Dog, en niet ten onrechte, want Mikkeler heeft prachtige recepten en bovendien hebben zij veel gedaan voor de bierrevolutie in het Hoge Noorden, door samen te werken met andere brouwers (bv. Lervig, ook geen onbekende meer). Tim hielp ons evenwel snel uit de droom: vanavond geen Mikkeler en ook geen Omnipollo of Närke uit Zweden, geen Amager en geen Haandbryggeriet – onbekender bier had de voorkeur. Onbekende landen ook: we zouden bieren uit IJsland, Finland en de Faeröer proeven. En was er nu wel of niet iets Nederlands bij? ’n Bierreis zou ’t in ieder geval worden.

Onbekend Scandinavisch bier, dat is ook: bier in onbekende stijlen. Het is natuurlijk prachtig dat ze in de noordse landen zo goed uit de voeten kunnen met de hypes van het moment – IPA’s, stouts, brett-bieren, strakke pilseners… Maar dat zijn bieren die we hier ook wel hebben. Echt Scandinavisch zijn de oude bieren, met dennentoppen op smaak gebracht, gefilterd over takken, van rogge gebrouwen, of nog op andere manieren afwijkend. Bieren met ’n kruidiger smaak dan we hier gewoon zijn. Broodachtige bieren ook, zoetige bieren, fruitige bieren – dáár is wat te ontdekken en daar zou proefleider Tim ’t ook gaan zoeken. Wat ook weer geen verrassing is voor wie zijn Zeglis-bieren kent: de Zeglis Naalden, met dennentoppen, is duidelijk door deze Scandinavische tradities geïnspireerd.

Vijf Scandinavische bieren

Zo dan begon de proeverij. Het eerste bier was de Black Sheep van Föroya Bjór, Faeröers dus. Technisch gezien zijn die eilanden Deens, trouwens, maar daar viel niemand over: de Faeröer zijn exotisch zàt. Exotisch was het bier ook, in zoverre, dat het via Duitsland naar Alkmaar gekomen was, ’n hele toer. Exotisch smaakte het evenwel niet. De Black Sheep is een “gewoon” donker ondergistend bier, met veel karamel. ’n Doordrinker in de stijl van ’n eenvoudige Duitse bock, fijn om mee te beginnen en wat mij betreft ook echt wel lekker, maar natuurlijk niet gelaagd of uitdagend.

  • Föroya Bjór
  • Black Sheep
  • 5,8%
  • Premuim Dark Lager

viking-bierVoor het tweede bier verlieten we de Faeröer en zetten we koers naar IJsland, waar ze wel raad weten met hun Vikingverleden. De marketing trommelde als een naderend oorlogsschip: Einstök Ölgerð kwam met indrukwekkend wapentuig als flessenopener, en met alles wat je aan Vikingnostalgie verwacht op het etiket, het Alkmaars lokaaltje binnengebast. Het bier zelf , de Arctic Berry Ale, smaakte naar besjes en naar niet veel anders. Dat leek me toch wat ironisch. Qua smaak liet dit Vikingbier, overigens gebrouwen voor ’n zomerfeest dat de IJslanders in april vieren, zich op z’n “best” als ’n Radler omschrijven, helemaal niet vies overigens, maar zo weinig bierig; volgens het etiket hadden we hier met ’n witbier van doen, wat ik toch werkelijk niet geproefd heb.

  • Einstök
  • Arctic Berry Ale
  • 5%
  • “Seasonal Summer Brew”

IJsland vermag gelukkig meer. Het derde bier had een Nederlands tintje, want het was in samenwerking met Jopen gebrouwen – het kwam ook gewoon uit Haarlem, geen omslachtige import dus. De ingrediënten waren wel IJslands. Zo was de mout gerookt boven gedroogde schapenkeutels. Dat is op IJsland een traditionele methode. Rokerig was dit Holy Excrement van Borg Brugghús & Jopen zeker. Turfrook, op eerste reuk, maar inderdaad kruidiger, als een zomers weiland op Texel, scherp en zacht tegelijk. ’n Beetje karamel en een romig botertoetsje maakten het palet compleet. Koekjes eten in een schapenwei, ik zou het wel hebben willen blijven doen. Een zeer indrukwekkend bier.

  • Borg Brugghús & Jopen
  • Holy Excrement
  • 6%
  • “Smoked Farmhouse Ale”

In één slok zwaaiden we van uiterst west naar uiterst oost: Finland. Dat ene Scandinavische land dat een onbegrijpelijke taal spreekt, niet aan de Germaanse talen verwant. Het land van de gesloten Finnen en van de Sahti, het mysterieuze roggebier dat buiten Finland nooit te krijgen is. Ook nu niet, want Sahti moet vers zijn, dat kun je niet importeren. Toch was de Huvila Arctic Circle Ale van Malmgård duidelijk door Sahti geïnspireerd, met rogge in het beslag, en aroma van de jeneverstruik. De smaak was vol en zoet, als een gerstewijn, ook wel ’n tikje geoxideerd, alsof het bier verouderd was (wat het volgens de datum niet was); portachtig, kruidig, karamellig, iets van donker brood. Maar ook: hop. Die hop verraste meer dan de beloofde Finse insteek, het bier kreeg er prettig pit van.

  • sahteMalmgård
  • Huvila Arctic Circle Ale
  • 7,3%
  • “Finnish ale brewed with juniper twigs”

Zweden en Denemarken zouden we dus overslaan, Noorwegen niet. Het vijfde bier moest dus wel Noors zijn en dat was het. De Mørk Skog van Austmann kwam op tafel en direct was er geur: dennen, iets muntachtigs, en onmiskenbaar gagel, het duinkruid dat de Jopen Koyt zo verleidelijk maakt, en anders wel de Gageleer van Natuurpunt (een Belgisch bio-bier). Ook hier deed dit fijne kruid zijn werk. Het muntachtige bleek van ’n noordelijke marjoleinachtige afkomstig, vast ’n plezierig keukenkruid – in dit bier voor mij misschien net iets té etherisch. Maar toch, met al die geuren en nuances, een waardige afsluiter van de proeverij.

  • Austmann
  • Mørk Skog
  • 6%
  • Old Ale

Scandinavische bieren: oordeel

Bij ’n proeverij van meerdere bieren gaat het natuurlijk niet om het oordeel, maar een favoriet durf ik wel aan te wijzen: dat was de Holy Excrement van Borg Brugghús en Jopen. Een rokerig bier dat zich onderscheidde van de rest. Tegelijk zegt dat ook iets over mijn eigen standplaatsgebondenheid: rookbier, daar kan ik wel wat mee, maar die kruidige traditionele bieren, tja… Ik ken de Koyt wel en de Gruut en zukzomeer, dat wel, maar een echte fijnproever ben ik op dit punt niet. Wat dat betreft verdienen juist die traditionele Scandinavische stijlen meer aandacht, we zouden ons daar met z’n allen meer in moeten verdiepen, om een zinniger vergelijking te kunnen maken. Iets waar Tim en z’n Zeglis-bieren nog wel ‘ns bij van pas kunnen komen…

Wat hier staat, is van Marcel Plaatsman - van mij dus. Ik heb het geschreven, anders stond 't hier niet.