De Bosatlas van de Wadden

De Bosatlas spreekt tot de verbeelding, niet alleen tot die van mij. Ik ben de enige niet die zelf fantaseerde over de indeling van die Markerwaard, die zo lang nog aangekondigd stond, en ik ben vrees ik ook de enige niet die in z’n eerste atlas zelf spoorlijnen trok (en niet eens met potlood…). Gefascineerd was ik in elk geval wel! De laatste jaren brengt de uitgever van de Bosatlas ook nieuwe thematische atlassen uit, die voor de liefhebbers van lokale geschiedenis en cartografie minstens zo prikkelend zijn. Morgen (18 oktober) verschijnt de Bosatlas van de Wadden.

Het Wad over, voorbij Texel

Dat Texel me bijzonder aan het hart ligt weet de lezer van dit blog onderhand wel. Ik onderzoek de taal van dit eiland en mag er graag over vertellen, zoals ik uitgebreid deed in mijn Eigen gids voor Texel, maar ook in blogs op deze site, bijvoorbeeld over het Eiland Eierland. Zo’n Bosatlas van de Wadden is dus een kolfje naar mijn hand. Zodra ik het boek opensloeg bladerde ik naar de mooiste platen van Texel en naar de kaarten waarop je Texel in het verleden ziet, of in vergelijking met de andere toeristeneilanden.

Maar deze atlas laat natuurlijk veel meer zien dan m’n beminde Texel. Lezers van Ameland of Terschelling zullen er wel net zo in beginnen als ik: eerst hun eigen stukje Wad verkennen, maar dan dóór. Want de hele Waddenzee wordt in dit boek in beeld gebracht, ook het voor veel Nederlanders nog onbekende Duitse en Deense deel, ook de vaste wal. De haven van Den Helder, bijvoorbeeld, of de verschillen in bevolkingsdichtheid op de Duitse eilanden. De Bosatlas van de Wadden verkent zo perspectieven die we nog niet vaak zagen.

Verlangen naar nog meer

Die nieuwe perspectieven doen wel verlangen naar meer. Lang niet alles wordt in deze atlas uitgediept – vaak blijven de beschrijvingen aan de oppervlakte. De topografische kaarten achterin, bijvoorbeeld, beperken zich juist weer tot de Nederlandse eilanden, Den Helder en Borkum vallen ineens weer buiten beeld.

Andere interessante zaken, zoals bijvoorbeeld de verkeersstromen vanaf de veerhavens, komen niet in dit boek terug. Die vond ik in de Texelse atlas Texel Flows, waar deze Bosatlas wel andere kaarten uit overneemt, juist zo informatief. Maar mogelijk ontbreken van de andere eilanden zulke data.

Ook basale informatie wil nogal eens ontbreken. Van niet alle kaarten is de legenda duidelijk, of de schaal. Daar hecht ik toch wel aan. Ook is niet altijd helder waar de informatie vandaan komt. Op de mooie kaart van verdronken dorpen en steden zien we zo het mythische Grebbe vlak naast Den Helder ingetekend. Prikkelend, maar speculatief. Van Grebbe weten we eigenlijk niets. Welke bron is er dan gevolgd? Elders moet je maar zelf weten waar iets vandaan is gehaald. De mooie taalkaart volgt de indeling in „Eiland-West-Fries” en „Land-West-Fries” die ik ooit, als studentje, zelf zo op Wikipedia zette (en waar ik nog wel achter sta hoor, daar niet van). Het mag soms wel wat preciezer.

Bladeren in de nieuwe Bosatlas

Maar laat zulks het bladerplezier niet bederven! Schitterend zijn de foto’s, leerzaam zijn de kaarten. De ontwikkeling van het getij, de golven die over onze zeeën glijden: die kaart had ik op school al willen zien. Deze atlas brengt processen in kaart die voor de Wadbewoner dan wel dagelijkse kost zijn, maar tegelijk nog onbegrepen.

Treffend is zo ook de kaart met de verdeling van overnachtingsplekken over de eilanden. Hier valt op hoezeer het oosten van Texel, waar ik zelf mijn roots heb liggen, niet alleen van Texels westkust, maar ook van de andere eilanden verschilt: eigenlijk is het nergens op de eilanden zo rustig als daar. En zo zouden we dat natuurlijk graag houden… Bladeren door dit boek laat je zien waar je als Waddenliefhebber zo van houdt, en ook hoe dat komt.

Oordeel

Als Texelliefhebber ben ik natuurlijk alleen maar bliêd een publicatie als deze. Dat het boek meer diepgang had kunnen hebben, dat kun je ook als een uitdaging lezen. Wat Waddentaal betreft zou ik die diepgang immers best zélf, in m’n eigen publicaties, kunnen aanbrengen. Deze atlas is dan het eerste venster op een eindeloze Waddenwereld. Ik hoop dat veel liefhebbers er in zullen blijven bladeren en dan steeds, zoals ik vroeger al, er hun eigen nuanceringen bij brengen. Dan brengen we het Wad beter dan ooit in kaart.

De Bosatlas van de Wadden
Noordhoff Uitgevers bv
Groningen 2018