’n Zee van bier op Texel
Texel staat voor heel veel – ook voor bier. Het eiland wordt door bierliefhebbers direct geassocieerd met de bekende brouwerij daar, die met haar Skuumkoppe toch wel één van de wegbereiders van de Nederlandse bierrevolutie is geweest. Dit bier is een echte klassieker geworden. Naast deze Texelse Brouwerij zijn er nog drie brouwerijen op Texel. Vier brouwerijen op 14.000 inwoners, dat is toch een behoorlijke dichtheid. Hoe smaken hun bieren? Is er zoiets als een „Texelse smaak”? Welk voorbeeld geeft het eiland aan de Overkant? Er is veel te proeven en veel te leren op biereiland Texel.
Groot en klein bier op Texel
De afgelopen weken ben ik op Texel geweest om wat veldonderzoek te kunnen doen voor dit artikel. Het was natuurlijk niet de hoofdreden van mijn verblijf op Texel, maar het had best gekund, want als bierbestemming doet Texel het echt prima. Van de vier brouwerijen zijn er drie te bezoeken. De Texelse bieren zijn in de eilander horeca ook goed verkrijgbaar, er is geen café dat géén lokaal bier verkoopt. Wat dat betreft is het bijna overal in Nederland slechter.
Wel is er een duidelijk verschil tussen de grote Texelse Brouwerij, die de markt domineert, en de drie kleinere brouwerijen, waar je iets beter naar moet zoeken. Want zoveel is duidelijk: er is op Texel één grote brouwerij, de andere zijn kleintjes. De verhoudingen tussen de verschillende brouwers horen goed te zijn, je kunt op Texel eigenlijk geen ruzie met elkaar hebben, maar toch is er wel wat animositeit geweest. Dit weekend werd de strijdbijl gelukkig begraven, lazen we bijNH Nieuws. Bij bier hoort immers gezelligheid, nietwaar?
De eerste, de grootste: Texelse Bierbrouwerij
Nederland loopt tegenwoordig over van de brouwerijen, maar bijna allemaal zijn dat jonge bedrijfjes. De geschiedenis van de Texelse Bierbrouwerij gaat terug tot in de jaren 90 en dat maakt deze brouwerij één van de oudste Nederlandse brouwerijen. Het is opvallend genoeg ook één van de grootste. Pioniers zijn het toch wel geweest, de bedenkers van Skuumkoppe, ze begonnen in een tijd dat Nederland nog nauwelijks goed bier had. De keuze voor een soepel Dunkelweizen bleek een goede, met een beetje hulp van de Duitse toeristen, die in de zomer de helft van de tijdelijke eilandbevolking uitmaken.
De Texelse Bierbrouwerij kon zich in die eerste jaren verheugen in een hoge waardering onder bierliefhebbers, maar tegenwoordig maak je onder de beer geeks eerder goede sier met wat geschamper over „te mainstream”. Inderdaad zijn de bieren van deze brouwerij duidelijk voor een breed publiek gebrouwen, het zijn allemansvrienden – bier moet hier „lekker” zijn, dat liever dan buitenissig. Toch is de kritiek ook wel wat gemakkelijk. Het is ook niet waar dat de Texelse Bierbrouwerij niet innoveert. Vorige zomer werd bijvoorbeeld een eigen Gose met zeekraal geïntroduceerd, uiteraard niet al te zuur en ook niet al te zout – maar deze Seumerfeugel ligt door z′n subtiliteit eigenlijk dichter bij de Gose die ik ooit in Duitsland dronk dan wat andere Nederlandse brouwers van de stijl maken. Laten we het anders „degelijk” noemen…
Nieuw en Oosterends: Brouwerij TX
Texel is groot genoeg om er een favoriete kant van te hebben. Mijn favoriete stukje Texel is de oostkant, met de waddendijk en het cultuurlandschap rondom Oosterend. Het vissersdorp met z′n oude straatjes is een verslavende idylle. Hier wordt sinds kort ook bier gebrouwen, er is nu dus Oosterends bier – dat komt mij natuurlijk wel uit. Brouwerij TX is direct verbonden met de Texelse Stokerij van Jaco Spek en Kees Groenewoud, bekend van de TX Gin, een gin met duinkruiden. Wie stookt heeft toch een brouwerij nodig, dus van het een kwam het ander – het bier is sinds vorige herfst op de markt.
De bieren van TX springen in de schappen van de Texelse supermarkten direct in het oog: ze zijn verpakt in blikjes met een verfrissend strak design. Waar de grote brouwerij wel erg klassiek oogt, daar kiest TX duidelijk voor een modern uiterlijk. Ik vind het heel geslaagd. De verwachting dat ook de bieren wel heel modern zullen zijn wordt niet helemaal ingelost. De TX Hopblond is een plezierig gelaagd bier met een mooie, wat Engelse moutsmaak en inderdaad een herkenbaar hopbittertje, maar het is geen IPA.
Texels verdwenen IPA
Nu kun je zeggen: ach, IPA, dat is Overkants, dat is een stadse mode waar Texel niet aan mee doet. Maar Texel hád een IPA, de Island Pale Ale, gebrouwen door de Eiland Brouwers van Hotel Tatenhove. Dat was een verfrissend hoppig bier, wel wat hoog in het koolzuur en misschien nog wat te fruitig-gistig voor de echte IPA-liefhebbers, dat mij toch wel kon bekoren. Helaas heeft het hotel de brouwers te veel nodig, er is geen tijd meer voor, dus ligt deze brouwerij nu stil. De laatste flesjes in de koeling van Het Cafeetje te Oosterend heb ik begin deze maand soldaat gemaakt. De houdbaarheidsdatum liep ook tot deze zomer. Daarmee is het verhaal van Texels IPA voorlopig uit, maar wie weet…
′n Berg smaken bij De Bonte Belevenis
Wie afwijkende smaken zoekt, komt aan z′n trekken op Landgoed De Bonte Belevenis, net buiten Den Hoorn. Hier wordt op zeer kleine schaal gebrouwen – de bieren zijn buiten het landgoed dan ook nauwelijks te krijgen. De micro-brouwerij is wel open voor bezoekers, die er een informatieve rondleiding kunnen volgen, waarbij ook de stokerij niet wordt overgeslagen. Dat de brouwer deskundig is, dat blijkt dan wel, het blijkt ook zeker uit de bieren. Ik heb er goed gebrouwen bieren gedronken, knap in balans, goed gedoseerd wat koolzuur betrof ook, een prestatie op deze kleine schaal.
Maar meer nog: deze bieren zijn herkenbaar anders, bijvoorbeeld omdat ze zijn gebrouwen met kruiden als gagel, of door andere subtiele smaaktoevoegingen. Sinds deze zomer is er ook een lichte porter, die ik gisteren voor het eerst proefde. Dat bier smaakte heerlijk bij het lamsspek en de zuurkool die ik toen net op tafel had gezet. Gelaagd, subtiel, niet buitenissig of overdreven, daardoor eigenlijk een verademing: nog eens een echte porter, het was zowaar lang geleden.
Het meesterschap van Diks: Brouwerij Tesselaar
Het is verleidelijk om in het Texelse bierlandschap een typisch Texels karakter te vermoeden. Er zijn ook zeker overeenkomsten tussen de brouwers op het eiland, ondanks de verschillen. De sterke nadruk op lokale ingrediënten – ook het graan – valt erg op. De Texelaars zijn hun Overkantse concullega′s zeker voor als het om lokaal gaat. Dat is duurzaam ook, natuurlijk. Ze vertellen er graag over. Vertellen kunnen ze het ook heel aanstekelijk bij familiebrouwerij Diks, op de etiketten „Tesselaar”. Maar het is niet alleen dat enthousiasme voor het lokale, besefte ik toen ik in hun proeflokaal in Den Burg het eilander pils proefde. Er is ook zeker een Texelse smaak.
Wie mijn blog vaker leest weet dat ik houd van traditioneel Duits en Tsjechisch pils. Dat is doordrinkbaar, maar niet saai: er is een wereld aan smaak in te ontdekken, juist door de bedrieglijke eenvoud van de stijl. De ingrediënten komen er zo mooi in tot hun recht. Aan Duits pils dacht ik meteen toen ik het heel geslaagde pils van Tesselaar proefde. Die subtiliteit, is dat dan zo Texels? Misschien. Maar ik denk eigenlijk dat je het moet verwoorden als rust, ruimte: zó komen die eilander smaken tot hun recht, omdat ze de ruimte krijgen in het recept, omdat de Texelse brouwers de rust hebben die hun Duitse collega′s ook hebben. Dat levert steeds weer soepele bieren op, die „degelijk” mogen heten, of „een verademing” – maar in elk geval niet saai.
Maar brouwmeester Maurice Diks doe ik tekort door zijn meesterschap enkel aan het eiland toe te schrijven. Het zal wel wat doen hoor, Texel, de goede lucht en het rustige levensritme daar, maar wat de familiebrouwerij neerzet met het Eilandbier en de wat steviger Eilandkriebel is ook een indrukwekkend staaltje brouwkunst. Wat jammer haast dat het hier aan de Overkant niet te krijgen is…
Texels bier, niet aan de Overkant
De Overkant, zo heet de wereld buiten Texel. Het beroemde bier van de Texelse Bierbrouwerij is er volop te krijgen, maar de bieren van TX, Diks en De Bonte Belevenis zijn er niet te vinden. De Texelaars brouwen lokaal en verkopen ook lokaal. De bieren van De Bonte Belevenis komen zelfs zelden van hun landgoed af. Voor bier moet je dus naar Texel tóe. Eigenlijk is dat maar goed ook. Zouden die Texelse bieren zich nog staande houden tussen al het Overkantse biergeweld? Heb je die Texelse lucht, dat Texelse ritme, niet ook nódig om ze te proeven?
Ik zou zeggen, neem de boot en ga het oude eiland rond, langs Den Hoorn en Den Burg, Oudeschild en Oosterend, bij voorkeur te voet en anders met de fiets… Ga vooral niet te snel. Deze smaken hebben rust en ruimte nodig en tijd. Geniet, maar drink op Texel.