Bier in Alkmaar

Volgend weekend, van 18 tot 20 december, vindt in Alkmaar weer het jaarlijkse kerst- en winterbierenfestival plaats bij proeflokaal De Kleine Deugniet. Een kleinschalig evenement is dat, niet iets waarvan ik verwacht dat het biertoeristen uit heel Nederland trekt, en toch is dit kleine festival voor mij een belangrijk puzzelstukje in het verhaal van bierstad Alkmaar. Want een bierstad is Alkmaar, zoals Alkmaar ook kaasstad is.

Alkmaars eigen bierrevolutie

Drie jaar geleden vond de eerste editie van het kerst- en winterbierenfestival. Het idee ervoor was in november 2013 ontstaan. “Iets leuks met bier” moest er komen, op een viltje stonden ideeën, eigenlijk maar wat losse ideeën, want Alkmaar was toen nog niet echt een bierstad. Wat wilde het publiek? Wie was het publiek? Wáár was het publiek? Als experiment begon dit festival, waarbij het nieuwe Belgische biercafé wat bijzondere winterbieren uit het klassieke bierland serveerde, en het zou ’n succes worden.

In de jaren die volgden werd de bierkaart in het Belgische biercafé een stuk spannender, met zeldzame IPA’s en porters en zelfs geuze, en tegelijk werden ook elders in de stad bierkaarten herschreven en evenementjes bedacht. De tijd was er rijp voor: ook Alkmaar kreeg, in navolging van Haarlem en Amsterdam, een biercultuur.

Bierhistorie in biermuseum en archief

Nu zou je zeggen dat het er al veel langer inzat, Alkmaar heeft immers een rijke bierhistorie, met brouwerijen als Het Fortuin, De Burg en De Boom. Alkmaar heeft zelfs een biermuseum, Nationaal Biermuseum De Boom, dat de roemruchte geschiedenis van het bier in Alkmaar en Nederland in het zonnetje zet. Elke maandag werk ik daar en op andere dagen leiden andere enthousiastelingen toeristen rond in deze oude brouwerij.

Niet in het museum, wel in het archief, bevindt zich het brouwboek van Johannes Wahlen, een rijk geïllustreerd, handgeschreven verslag van het brouwersleven anno 1862. Het eerbiedwaardige proeflokaal De Boom, onder het museum, is sinds jaar en dag een vaste ontmoetingsplek voor bierkenners en -liefhebbers. Bierhistorie genoeg in de kaasstad, zou je zeggen, een ideale voedingsbodem voor meer.

Bierige evenementen in de kaasstad

Alkmaar was ook al enige jaren de plek waar het Noord-Hollands Bierfestival plaatsvond: eerst in ’n danscentrum, daarna in de aula van een school. Pas in 2014 verhuisde dit kleinschalige festival naar de prestigieuze Grote Kerk, midden in de oude stad, en daar groeide het verder tot iets heel moois. In 2015 kwam er een tweede festival in de kerk bij, Vriendenbock, en ook dit werd goed bezocht. Zo staat het bier plots in het middelpunt van de aandacht.

Het Noord-Hollands Bierfestival in juni. Foto: Johan Booij

Ook op kleine schaal groeide en bloeide bier in Alkmaar: proefavonden in het Biermuseum, proeverijen in proeflokaal De Boom, biercolleges in De Kleine Deugniet, een bokkentocht, een proeverij in restaurant De Binnenkomer, het jaarlijkse bierdiner bij De Vrolijke Pater… Het lijkt niet op te kunnen, wat in 2015 gebeurde zal nog groter worden in 2016. Zo werd Alkmaar in ’n paar jaar de bierstad die het altijd al had moeten zijn.

Biercafés in Alkmaar

Alkmaar had vanouds één biercafé, De Boom. Toen er een tweede opende, De Kleine Deugniet, moest het publiek daar duidelijk aan wennen: schoorvoetend vond men de weg naar de Koorstraat, dat Kerst- en Winterbierenfestival trok nog lang niet iedereen over de streep, maar inmiddels is het een vaste waarde. Tegelijk begon het bij meer mensen te kriebelen. Café ’t Kooltuintje begon met Punk IPA en vergrootte z’n tapkast, inmiddels kun je hier voor de meest buitenissige tapbieren terecht.

Andere cafés breiden nu hun bierkaarten uit met kleine verrassingen. Bij lunchcafé Echt kun je voor andere BrewDog-bieren terecht, het Alkmaars Koffiehuis heeft oog voor bieren uit de regio, eetcafé De Binnenkomer heeft een steeds wisselende taplijst met het beste van Bier&Co, andere cafés maken plannen voor volgend jaar… Zo zal het verder groeien, daar ben ik van overtuigd.

De Alkmaarse bierwinkel

Een andere stap die in 2015 werd gezet is de opening van de Bierwinkel Alkmaar. Natuurlijk, we hadden al De Slijterij van Alkmaar en een prima Mitra, maar deze winkel specialiseert zich echt in het betere speciaalbier en daar vaart bierstad Alkmaar natuurlijk wel bij. Van Bevog tot Het Anker: wat je in de Alkmaarse cafés zo lekker vond kun je hier nog ‘ns krijgen, en meer.

Alkmaars bier?

Het is een optimistisch verhaal, de rijzende Alkmaarse biercultuur, en toch is er ook iets te klagen. Op de Alkmaarse kaasmarkt worden Beemsterkazen verkocht, vroeger Edammers, daar wordt vaak om gegniffeld: Alkmaar heeft geen eigen kaas. Met bier is het helaas niet anders. De sympathieke brouwerij Dampegheest brouwt wel een Alkmaars Blondje, maar de brouwerij staat toch echt in Limmen. Een eigen brouwerij ontbeert Alkmaar.

Nu is er ook wat dat betreft wel hoopvol nieuws. Er zingen volop namen rond van brouwerijen die nog moeten beslissen. Namen van rivieren, namen van vrienden, namen waar ik nu nog maar niet mee strooien zal – maar het komt er. Bier in Alkmaar is er, bier uit Alkmaar komt eraan, en dan zal, nog meer dan nu, Alkmaar in wijde omtrek bierstad heten.